Jak to Włodarze naszego kraju przyrodę zaczęli chronić...

Robert Małysa   2010-12-26 Nastawienie człowieka do otaczającej go przyrody na przestrzeni dziejów naszego kraju ulegało różnym zmianom. Zależało to przede wszystkim od rozumienia funkcjonowania swojego otoczenia. Każde niezrozumiałe zjawisko czy też fragment przyrody powodujący strach przypisywane były siłom nadprzyrodzonym lub kultom religijnym. W wielu religiach i wierzeniach, starożytni ludzie otaczali kultem długowieczne drzewa i niezrozumiałe dla nich utwory przyrody jako przejaw działania bogów (wodospady, błyskawice, duże głazy itp.) Zatem pierwszą motywacją ochrony przyrody i wyłączania z użytkowania były wyjątkowe cechy różnych elementów ekosystemu. W kształtujących się społecznościach tworzone były normy zachowania, które dziś można w pełni uznać za pierwsze zasady ochrony przyrody. Na przestrzeni dziejów presja człowieka na środowisko stawała się coraz silniejsza. Przejście człowieka z łowiectwa i zbieractwa do gospodarki rolnej spowodowało zastąpienie mozaikowych układów siedlisk coraz większymi areałami upraw jednogatunkowych. Poprzez upraszczanie złożonych ekosystemów i eliminowanie "niepożądanych" gatunków, człowiek zubożył swoją dietę oraz całkowicie zmienił siedliska dzikich roślin i zwierząt. Ochronę przyrody w Polsce datuje się od czasów panowania Bolesława Chrobrego, który to swoim dekretem po raz pierwszy w Królestwie Polskim wprowadził ograniczenie polowania na bobry. W 1347 roku król Kazimierz Wielki wydał dekret, którym zakazał wycinać stare dęby na terenie Polski. Kolejnym z naszych władców, który zapisał się w kartach historii w ochronie przyrody był Władysław Jagiełło. W 1420 i 1423 roku wydał zarządzenie, zakazujące wycinania cisów, starych dębów i innych sędziwego wieku drzew. Treść Zarządzenia Króla Władysława Jagiełły z 1423 roku: "Jeśliby kto, wszedłszy  w las, drzewa które znajdują się być wielkiej ceny, jak Cis, albo im podobne, podrąbał tedy może być przez pana albo dziedzica pojman, a na rękojemstwo tym, którzy oń prosić będą, ma być dan". Najprawdopodobniej rok później król Władysław Jagiełło wydał dekret ograniczający polowanie na żubry. W 1467 roku w dworze w Kozienicach urodził się wnuk Władysława Jagiełły, późniejszy król Zygmunt I Stary, co upamiętnia do dziś kolumna wzniesiona w 1518 – najstarszy pomnik świecki w Polsce. Zakazał on polowania na żubry, tury, sokoły i łabędzie. Kolejnym władcom dbającym o dobro naszej przyrody był Stefan Batory, który wprowadził zakaz połowu ryb. W okresie, gdy nasz kraj zniknął z map europy pomimo utraty niepodległości Galicyjski Sejm Krajowy we Lwowie w latach 1868-1934 był Polskim ciałem parlamentarnym. W okresie tym w roku 1868 wprowadzono dwa zarządzenia zakazujące polowania na świstaki, łosie, bobry i kozice oraz niektóre gatunki ptaków: orzeł przedni, bocian czarny, pardwa. W historii odrodzonej Polski ważnym wydarzeniem było wprowadzenie w 1919 roku przepisów o ochronie rzadkich zwierząt, roślin i zabytków przyrody oraz zatwierdzenie w 1934 roku pierwszej ustawy o ochronie przyrody.